Jak ratować powojniki przed zgorzelą grzybową?

Powojniki, zwane również klematisami, to jedne z najpiękniejszych pnączy, które zdobią ogrody swoim spektakularnym kwitnieniem. Niestety, te wyjątkowe rośliny są podatne na różne choroby, z których jedną z najgroźniejszych jest zgorzel klematisów, czyli choroba wywoływana przez grzyby. W artykule przedstawimy, jak rozpoznać pierwsze oznaki problemu, jakie działania należy podjąć w przypadku wystąpienia choroby oraz jak zapobiegać jej nawrotom.

Co to jest zgorzel klematisów?

Zgorzel klematisów to choroba grzybowa, najczęściej wywoływana przez patogeny z rodzaju Ascochyta oraz Phoma. Infekcja grzybowa atakuje młode pędy, liście oraz podstawę rośliny, prowadząc do nagłego więdnięcia i zamierania części pnącza. Najbardziej narażone na chorobę są młode, szybko rosnące powojniki, które mają delikatne tkanki, sprzyjające rozwojowi patogenów.

Choroba ta występuje głównie w okresach wilgotnych, szczególnie wiosną i wczesnym latem. Grzyb rozprzestrzenia się przez krople wody, a także przez kontakt z zainfekowanymi resztkami roślinnymi. Najbardziej charakterystycznym objawem jest nagłe więdnięcie pędów, które wydają się zupełnie zdrowe jeszcze dzień wcześniej.

Objawy zgorzeli klematisów

Aby skutecznie przeciwdziałać zgorzeli, kluczowe jest szybkie rozpoznanie jej objawów. Najczęściej zauważane symptomy to:

  • Nagłe więdnięcie pędów – zdrowo wyglądające pędy zaczynają gwałtownie tracić turgor, co prowadzi do ich obumarcia.
  • Czarne lub brązowe plamy – na pędach, liściach i podstawie rośliny pojawiają się przebarwienia, które wskazują na miejsce rozwoju grzyba.
  • Zamieranie kwiatów i pąków – choroba może uniemożliwić rozwój pąków, a już rozwinięte kwiaty szybko więdną.
  • Zasychanie liści – liście początkowo żółkną, a następnie opadają, co sprawia, że roślina wygląda na osłabioną.

Warto pamiętać, że zgorzel może dotyczyć zarówno powojników wielkokwiatowych, jak i botanicznych, choć te drugie są nieco bardziej odporne.

Jak reagować na pierwsze oznaki choroby?

W przypadku zauważenia pierwszych objawów zgorzeli klematisów, należy działać natychmiast. Każda zwłoka może prowadzić do utraty całej rośliny. Oto kroki, które należy podjąć:

  1. Usunięcie zainfekowanych części – wszystkie porażone pędy należy natychmiast przyciąć. Przycinanie powinno być wykonane poniżej miejsca infekcji, najlepiej na zdrowym fragmencie rośliny. Nożyce ogrodowe należy zdezynfekować, aby nie przenieść patogenów na inne rośliny.
  2. Zbieranie opadłych liści – liście porażone chorobą nie mogą pozostać na ziemi, ponieważ grzyb w nich zimuje i w kolejnym sezonie może ponownie zaatakować roślinę. Wszystkie resztki należy spalić lub wyrzucić w sposób, który uniemożliwi dalsze rozprzestrzenianie się grzyba.
  3. Opryskiwanie preparatami grzybobójczymi – zastosowanie fungicydów o szerokim spektrum działania może pomóc w zahamowaniu rozwoju choroby. Warto wybierać środki zawierające miedź, które działają ochronnie i leczniczo.
  4. Przewietrzenie miejsca uprawy – jeśli powojnik rośnie w miejscu zacienionym i wilgotnym, należy poprawić cyrkulację powietrza. Można to osiągnąć poprzez cięcie sąsiednich roślin lub zmianę podpór, które zapewnią lepszy dostęp światła i przewiew.

Zapobieganie zgorzeli

Najlepszym sposobem na uniknięcie problemów z zgorzelą jest zapobieganie jej wystąpieniu. Poniżej przedstawiamy najważniejsze zasady, które pomogą utrzymać powojniki w dobrej kondycji:

  • Odpowiednie stanowisko – powojniki najlepiej rosną na stanowiskach słonecznych lub półcienistych, gdzie dolna część rośliny jest osłonięta przed słońcem, a górna ma dostęp do światła. Wilgotne i zbyt zacienione miejsca sprzyjają infekcjom grzybowym.
  • Przygotowanie gleby – dobrze przepuszczalna, żyzna gleba jest kluczowa dla zdrowia rośliny. Należy unikać ciężkich i zbyt wilgotnych podłoży, które mogą sprzyjać gniciu korzeni.
  • Podlewanie u podstawy – unikaj zraszania liści i pędów. Woda powinna być dostarczana bezpośrednio do gleby, co minimalizuje ryzyko rozwoju grzybów.
  • Regularne przycinanie – usuwanie starych i uszkodzonych pędów poprawia cyrkulację powietrza i ogranicza miejsca, w których grzyb mógłby się rozwijać.
  • Zwalczanie szkodników – owady uszkadzające tkanki rośliny mogą ułatwić wnikanie grzybów. Warto regularnie kontrolować stan roślin i w razie potrzeby stosować odpowiednie preparaty.

Naturalne metody wspierające odporność roślin

Obok tradycyjnych fungicydów, warto rozważyć stosowanie naturalnych metod wzmacniających odporność powojników. Wyciągi z pokrzywy, skrzypu czy czosnku mogą działać wspomagająco, ograniczając rozwój chorób grzybowych. Regularne podlewanie roślin preparatami z tych roślin może być skutecznym środkiem profilaktycznym.

Czego unikać w pielęgnacji powojników?

Błędy w pielęgnacji często są jedną z głównych przyczyn rozwoju zgorzeli. Do najczęstszych pomyłek należy:

  • Nadmierne nawożenie azotem, które sprzyja szybkiemu, ale słabemu wzrostowi pędów.
  • Zbyt obfite podlewanie, prowadzące do nadmiernej wilgoci w glebie.
  • Ignorowanie pierwszych objawów choroby, co pozwala grzybowi na szybkie rozprzestrzenianie się.

Działania w przypadku zaawansowanej choroby

Jeżeli zgorzel osiągnie zaawansowany stopień, a większość pędów zostanie porażona, może być konieczne wycięcie całej rośliny na poziomie ziemi. Warto jednak pamiętać, że klematisy często mają zdolność do regeneracji i mogą wypuścić nowe pędy z korzeni, jeśli podłoże zostało odpowiednio odkażone i przygotowane.


Dbając o zdrowie powojników, możemy cieszyć się ich pięknym kwitnieniem przez wiele lat. Kluczowe jest szybkie rozpoznanie objawów zgorzeli oraz podejmowanie odpowiednich działań zapobiegawczych. Dzięki temu nasze ogrody będą pełne kolorów i harmonii, a same rośliny – zdrowe i silne.